کاهش تراز آب دریای خزر نسبت به سال گذشته - دفتر آنلاین من

به گزارش دفتر آنلاین من، مدیر کل مرکز علوم جوی و اقیانوسی سازمان هواشناسی کشور ضمن اشاره به فرایند کاهش تراز آب دریای خزر طی 26 سال گذشته، گفت: اکنون تراز دریای خزر تنها یک متر با کمترین تراز ثبت شده طی 50 سال گذشته فاصله دارد و پیش بینی بلند مدت بر اساس سناریوهای تغییر اقلیم کاهش 4 تا 6 متری تراز آب این دریاچه را طی 30 تا 50 سال آینده نشان می دهند.

به گزارش دفتر آنلاین من، بهزاد لایقی در مصاحبه با ایسنا اظهار کرد: پیش بینی های اجرا شده حاکی از کاهش بارندگی در حوضه آبریز دریای خزر طی سال های آینده است که گرچه نمی توان به صورت قطعی به این آمار و پیش بینی ها اطمینان کرد اما براساس مدل های پیش بینی، کاهش 4 تا 6 متری تراز آب دریای خزر طی 30 تا 50 سال آینده نشان داده شده است. با این حال این اندازه کاهش تراز آب مساحت زیادی از منطقه ها حاشیه کشور ما را در بر نمی گیرد چراکه شیب ساحل دریای خزر در بخش جنوبی آن بیشتر است؛ اما بخش های شمالی دریای خزر با خطر خشک شدگی روبرو خواهند شد که تاثیر بسیار منفی بر محیط زیست این منطقه ها و همچنین خطوط کشتیرانی بین بنادر کشورهای حاشیه دریای خزر خواهد داشت.

کاهش 5 تا 10 سانتی متری میانگین تراز آب دریای خزر نسبت به سال گذشته

لایقی ضمن اشاره به اطلاعات شبکه پایش وزارت نیرو و ایستگاه های کشورهای حاشیه دریای خزر، گفت: براساس این اطلاعات میانگین سالانه تراز آب دریای خزر حدود 5 تا 10 سانتی متر نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده است.

مدیر کل مرکز علوم جوی و اقیانوسی سازمان هواشناسی با اشاره به اینکه دریای خزر دارای محیطی بسته است که به دریای آزاد راه ندارد، اظهار کرد: عوامل مختلفی از جمله حجم آب ورودی از رودخانه های این حوضه آبریز و اندازه بارش بر سطح این دریا نقش تعیین کننده ای در تراز آب دریای خزر دارند و اندازه تبخیر هم یکی از عوامل کاهنده این تراز به تعداد میرود.

فرایند کاهش تراز آب دریای خزر طی 26 سال گذشته

وی با بیان اینکه تراز آب دریای خزر طی حدود 30 سال گذشته فرایند کاهشی داشته، درباره فرایند تغییرات تراز آب این دریاچه از گذشته تا به امروز، شرح داد: تا سال 1356 تراز آب دریای خزر با افت شدیدی روبرو شد و از آن زمان تا سال 1374 یک فرایند افزایشی را تجربه کرد؛ اما از سال 74 تا به امروز یعنی طی 26 سال گذشته مجدد شاهد فرایند کاهشی در تراز آب دریای خزر بوده ایم. هرچند این فرایند کاهشی در سال های مختلف شدت و ضعف داشته و حتی در برخی سال ها شاهد افزایش تراز آب این دریاچه بوده ایم اما برایند کلی تغییرات تراز آب این دریاچه از سال 1374 تا به امروز یک فرایند کاهشی را نشان می دهد.

نمودار تغییرات میانگین تراز آب دریای خزر

مدیر کل مرکز علوم جوی و اقیانوسی سازمان هواشناسی کشور درباره آخرین شرایط دریای خزر گفت: اکنون تنها یک متر تا رسیدن به تراز این دریاچه در سال 56 - که طی پنج دهه اخیر کمترین تراز آب دریای خزر بود- فاصله داریم و اگر شرایط کاهش تراز آب این دریاچه با همین فرایند ادامه داشته باشد، تا کمتر از 10 سال آینده مجدد به این تراز خواهد رسید.

وی گفت: کاهش تراز آب دریای خزر علاوه بر مشکلاتی که برای بنادر و کشتیرانی در این حوضه آبریز ایجاد می کند، تاثیرات منفی را بر منطقه ها حفاظت شده زیست محیطی از جمله تالاب ها و همچنین آبزیانی که در آن زندگی می کنند، برجای می گذارد چراکه کاهش تراز آب این دریاچه باعث افزایش شوری و دمای آب می شود.

مدیر کل مرکز علوم جوی و اقیانوسی سازمان هواشناسی با بیان اینکه بارش درون حوضه ای موثرترین عامل در نوسان تراز آب دریاچه های داخل قاره ای است، اظهار کرد: دریای خزر بزرگترین دریاچه داخل قاره ای است و طبق بررسی های اجرا شده طی سال های اخیر بارش ها در این حوضه آبریز کاهش پیدا کرده است.

لایقی یکی دیگر از عوامل موثر در کاهش تراز آب دریای خزر را احداث سد بر رودخانه های مهم حوضه آبریز این دریاچه و مصارف آن در بخش های صنعتی و کشاورزی نام کرد و گفت: بزرگترین رودخانه ای که وارد دریای خزر می شود رودخانه ولگا است که حدود 85 درصد آب دریای خزر را تامین می کند اما طی سال های اخیر سدهای متعددی بر بستر این رودخانه احداث و مصارف زیادی از آب آن در بخش های مختلف شده که باعث کاهش حجم آب ورودی به دریای خزر شده است. همچنین رودخانه کورا در جمهوری آذربایجان و برخی از رودخانه های ایران هم چنین شرایطی پیدا کرده اند.

وی ادامه داد: شدت بالای تبخیر در خلیج قره بغاز هم که یک تالاب داخلی از دریای خزر است، باعث کاهش تراز آب خزر می شود. از این رو در گذشته سدی بر این خلیج احداث شده بود تا در زمان هایی که تراز آب دریای خزر کاهش پیدا می کرد اندازه آب ورودی به این خلیج کنترل شود.

ضرورت تعیین و پرداخت حق آبه دریای خزر

لایقی در انتها با اشاره به راه حل های مقابله با کاهش تراز آب دریای خزر، شرح داد: راه حلهایی وجود دارد که می تواند تا حد زیادی از اثرات منفی کاهش تراز آب دریای خزر جلوگیری کند. تعیین حق آبه دریای خزر یکی از مهم ترین اقداماتی است که تمام کشورهای حاشیه خزر می توانند به منظور جلوگیری از کاهش تراز آب این دریاچه انجام دهند و برای هر یک از رودخانه هایی که به این دریاچه می ریزند حق آبه ای تعیین کنند تا تراز آب دریای خزر همیشه در سطح مناسبی باقی بماند.