بی حسی یا گزگز پاها: ام اس یا دیگر عوامل؟
به گزارش دفتر آنلاین من، انتخاب/بی حسی پاها علت های زیادی می تواند داشته باشد، چه ام اس و چه هر چیز دیگری. اگر می دانید که ام اس دارید، پس همین بیماری محتمل ترین عامل ممکن است؛ اما علت های دیگری هم می توانند نقش داشته باشند.
بی حسی صورت، بدن یا دست ها و پاها، یکی از شایع ترین علامت های ام اس (MS) است و می تواند در مرحله بسیار اولیه این بیماری روی بدهد.
اما بی حسی یا گزگز پاها می تواند ناشی از بیماری هایی غیر از ام اس باشد که برخی از آن ها قابل درمان هستند. یعنی هرچند ممکن است ام اس، پشت آن چیزی باشد که در پاهایتان در حال روی دادن است اما نباید تصور کنید که ام اس، مشکل شماست. گاهی بی حسی پاها می تواند علامتی از یک عارضه تشخیص داده نشده، مانند دیابت یا کمبود یک ماده مغذی در بدن باشد که احتیاج به درمان فوری دارد.
در این مطلب به برخی از شایع ترین دلایل بی حسی یا گزگز پاها می پردازیم و از علامت هایی می گوییم که ممکن است نشان دهنده عارضه ای باشند. لازم به یادآوری است که تنها یک پزشک متخصص می تواند معلوم کند علت علائمی که دارید چیست و شما باید هر تغییری در حس پاهایتان (یا هرگونه تغییری در هر قسمت دیگری از بدن) را به پزشک گزارش دهید.
ام اس (MS)
اگر در حال حاضر تشخیص داده شده که دچار مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) هستید، احتمالاً همین بیماری علت بی حسی پاهایتان است، مگر اینکه علائم آشکار عارضه دیگری را از خود نشان دهید. این طبیعی است که فرد دچار ام اس بگوید که پاهایم بی حس هستند؛ در واقع این مسئله در بیشتر مواقع برای چنین بیمارانی وجود دارد.
اگر بی حسی یا گزگز پاهایتان ناشی از ام اس باشد، طی روزها و هفته ها این احساس اغلب به قسمت های بالاتر پاهایتان نیز خواهد رسید و این بخشی از ریلپس (حمله ام اس) است.
گاهی بی حسی پاهایتان دلیل ساده ای دارد: کفش هایتان! اگر کفشی به پا کنید که خیلی تنگ باشد می تواند تا حدود زیادی در پاهایتان بی حسی ایجاد کند
دیگر علامت آشکاری که نشان می دهد ام اس عامل بی حسی پاهایتان است این است که در قسمتی که بی حسی دارید یا در پای مخالفتان احساس ضعف نیز می کنید. افرادی که به ام اس مبتلا هستند ممکن است در یکی از پاها بیشتر احساس ضعف نموده و در پای دیگر بیشتر بی حسی داشته باشند.
پزشک نورولوژیست برای اینکه تشخیص دهد بی حسی پاهایتان از ام اس است یا نه، معاینه فیزیکی انجام می دهد تا واکنش تان را نسبت به ارتعاش و تغییرات دما در این ناحیه بسنجد. پزشک از شما رفلکس هایی را می خواهد که احتمالاً بیشتر به ام اس مربوط می شوند تا دیگر علل بالقوه بی حسی پاها.
علائم خاصی می توانند پزشک را به این نتیجه برسانند که دچار عوارض دیگری غیر از ام اس هستید. این علائم اغلب به محل احساس ناراحتی مربوط می شوند. ام اس به ندرت موجب تغییرات حسی در تنها یک قسمت از پا مثلاً پاشنه یا انگشت عظیم می گردد. همچنین به ندرت پیش می آید که ام اس موجب تغییرات حسی فقط در زمانی گردد که وزن خود را روی پایتان می اندازید یا کفش های خاصی را می پوشید.
دیابت
بیش از نیمی از افرادی که دیابت دارند به نوعی از نوروپاتی یا نقص عملکرد عصب نیز دچار هستند. دیابت یکی از شایع ترین علت های نوروپاتی اعصاب محیطی است که می تواند موجب بی حسی، ضعف و درد عموماً در دست ها و پاها گردد. گاهی نوروپاتی اعصاب محیطی می تواند علامتی از دیابت تشخیص داده نشده باشد و برخلاف چیزی که عده ای عقیده دارند، لازم نیست شما دهه ها یا حتی سال ها دیابت داشته باشید تا دچار نوروپاتی شوید.
اگر در حال حاضر مبتلا به ام اس هستید پس تحت نظر پزشک بوده و به طور مرتب تست هایی انجام می دهید که اگر دیابت داشته باشید شناسایی خواهد شد؛ اما اگر مطمئن نیستید خوب است این مسئله را با پزشکتان در میان بگذارید.
کمبود مواد مغذی
کمبود برخی از ویتامین ها و دیگر مواد مغذی می تواند نوروپاتی اعصاب محیطی ایجاد کند. شایع ترین این کمبودها، کمبود ویتامین B12 است. اگر کسی که به ام اس مبتلاست دچار کمبود ویتامین B12 باشد اما جدی گرفته نگردد اشتباه عظیمی است زیرا چیزی است که درمان دارد. اما اگر نادیده گرفته گردد می تواند آسیبی بزند که ممکن است قابل برگشت نباشد.
در صورتی که دیابت داشته باشید، کمبود مواد مغذی نیز می تواند در احتمال نوروپاتی نقش داشته باشد. در مطالعه ای در سال 2017 دانشمندان دریافتند در میان افرادی که دیابت نوع دوم دارند، آن هایی که دچار نوروپاتی اعصاب محیطی هستند معمولاً سطح اسیدفولیک و ویتامین B12 بدنشان نسبت به کسانی که نوروپاتی اعصاب محیطی ندارند پایین تر است.
اما شما نباید بدون اینکه علت نوروپاتی خود را بدانید مکمل ویتامین B12 مصرف کنید چون ویتامین B12 بیش از اندازه می تواند باعث نوروپاتی حسی (sensory neuropathy) گردد.
مسائل تیروئید
کم کاری تیروئید می تواند باعث نوروپاتی اعصاب محیطی گردد. خیلی از افرادی که دیابت دارند دچار کم کاری تیروئید نیز هستند. این دو عارضه ممکن است در ترکیب با هم، احتمال علائم حسی پاها را افزایش دهند.
مصرف الکل
الکل یک علت کاملاً شناخته شده برای نوروپاتی اعصاب محیطی است. در ضمنً اعتیاد به الکل می تواند موجب عادات بد غذایی شده و فرد را در معرض کمبود مواد مغذی قرار داده و منجر به افزایش احتمال نوروپاتی گردد.
مسائل قلبی و عروقی
داشتن دسته ای از مسائل قلبی و عروقی می تواند منجر به نوروپاتی اعصاب محیطی گردد، حتی اگر هر یک از این مسائل به تنهایی چنین علامتی ایجاد ننمایند. اگر لب مرز ابتلا به دیابت هستید و کلسترول و فشارخونتان هم بالاست و سیگار هم می کشید، پس می توانید دچار نوروپاتی اعصاب محیطی هم بشوید.
مسائل طناب نخاعی
برخی از مسائل مربوط به طناب نخاعی می توانند سبب بی حسی پاها شوند که شناخته شده ترین آن ها ام اس است. ام اس می تواند سبب ضایعاتی در طناب نخاعی گردد اما باید دیگر علت های بالقوه را نیز مدنظر داشت.
کمبود مس نیز مانند کمبود ویتامین B12 می تواند موجب مسائلی در طناب نخاعی گردد، همان طور که یک تومور، آبسه و دیگر توده ها در این ناحیه می توانند مسائلی ایجاد نمایند. اگر تست تصویری ستون فقرات بخشی از روتین چکاپ های شما بابت ام اس تان است، شناسایی هر ضایعه ای در این قسمت نباید کار سختی باشد.
عصب تحت فشار
وقتی عصب پشتی درشت نی که حس را به کف پا منتقل می نماید تحت فشار قرار می گیرد به آن سندرم تونل تارسال می گویند. علت های این سندرم ممکن است تورم ناشی از رگ به رگ شدن قوزک پا، بیماری هایی مانند دیابت و آرتریت؛ که سبب التهاب و فشردگی عصب در این قسمت می شوند؛ صافی کف پا یا افتادگی گودی کف پا، واریس، کیست، تورم تاندون ها و یا برآمدگی روی استخوان باشد.
سندرم تونل تارسال می تواند موجب بی حسی، گزگز و سوزش و درد گردد. این عارضه با معاینه فیزیکی تشخیص داده شده و بسته به شدت بیماری، هم با روش جراحی و هم با روش غیرجراحی قابل درمان است.
کفش نامناسب
گاهی بی حسی پاهایتان دلیل ساده ای دارد: کفش هایتان! اگر کفشی به پا کنید که خیلی تنگ باشد می تواند تا حدود زیادی در پاهایتان بی حسی ایجاد کند. شما همواره باید به کفش هایی که می پوشید دقت کنید و به دنبال کفش هایی باشید که بتوانند به خوبی از پاهایتان حمایت نمایند و سنگین نباشند.
سندرم گیلن باره
سندرم گیلن باره یک اختلال نادر است که در آن سیستم ایمنی بدن به عصب ها حمله می نماید. علائم اولیه این عارضه معمولاً شامل ضعف و گزگز در پاها می گردد که می تواند پیشرفت نموده و تمام بدن را فلج کند. ضعف تا مرحله فلج شدگی، از ویژگی های شاخص سندرم گیلن باره است. سندرم گیلن باره اغلب به دنبال یک عفونت باکتریایی یا ویروسی ایجاد می گردد. پزشکان از سابقه پزشکی بیمار و انواعی از تست های نورولوژیکی برای تشخیص این عارضه استفاده می نمایند.
سکته مغزی
بی حسی یا ضعف ناگهانی در صورت، دست ها یا پاها، خصوصاً در یک سمت بدن می تواند علامت سکته مغزی باشد. این علامت می تواند با دیگر علائم سکته مغزی همراه باشد، مانند اختلال حواس ناگهانی یا مشکل در تکلم، ایجاد مشکل ناگهانی در دید یک یا هر دو چشم، ایجاد مشکل ناگهانی در راه رفتن یا یک سردرد ناگهانی. سکته مغزی احتیاج به اقدام فوری پزشکی دارد، بنابراین باید هر چه زودتر با 115 تماس بگیرید.
عوارض جانبی دارو
تقریباً یک سوم افرادی که HIV یا ایدز دارند، به دلیل این ویروس یا داروهایی که مصرف می نمایند دچار آسیب هایی در اعصاب محیطی می شوند. علائم می توانند شامل بی حسی یا از دست دادن حس در انگشتان پا و کف پا، همراه با احساس سوزش، گرفتگی یا گزگز و سوزن سوزن شوند. مهارنماینده های نوکلئوزیدی ترانس کریپتاز معکوس، اغلب موجب نوروپاتی اعصاب محیطی می شوند. هیدروکسی اوره که یک داروی سرطان است نیز می تواند احتمال نوروپاتی اعصاب محیطی را افزایش دهد.
افرادی که تحت درمان سرطان هستند نیز ممکن است تحت تأثیر داروهای شیمی درمانی دچار نوروپاتی اعصاب محیطی شوند. برخی از داروهای شیمی درمانی بر عصب های حسی در پاها و دست ها اثر گذاشته و سبب بی حسی و گزگز در انگشتان دست و پا می شوند.
سرمازدگی
سرمازدگی زمانی است که پوست و بافت های زیر آن دچار سرمازدگی شده و یخ بزنند. این اتفاقی است که معمولاً به دلیل قرار دریافت در معرض هوای بسیار سرد روی می دهد. بعد از اینکه پوستتان بسیار سرد و قرمز شد، آغاز به بی حس و سخت شدن می نماید و رنگ پریده به نظر می رسد. سرمازدگی در انگشتان دست و پا معمول است. اگر متوجه علائم آن شدید هر چه سریع تر به جای گرمی بروید و خودتان را گرم کنید.
اگر مطمئن نیستید علت بی حسی پاهایتان چیست بهترین کار این است که به یک پزشک مراجعه کنید تا اگر عارضه ای دلیل آن است، تشخیص درست داده شده و مشکلتان حل گردد.
منبع: همگردی