آموزش گام به گام قلمه زدن و تکثیر گیاهان آپارتمانی - دفتر آنلاین من

به گزارش دفتر آنلاین من، گیاهان آپارتمانی و باغی را می توانید به شکل های مختلف تکثیر کنید. یکی از راحت ترین روش ها برای تکثیر بعضی از گیاهان، قلمه زدن از ساقه گیاه است. این قلمه ها را در آب قرار می دهند تا ریشه بزند و سپس قلمه ریشه زده را در گلدان دیگر می کارند. برای اینکه با این روش تکثیر گیاهان بیشتر آشنا شوید، ادامه مطلب را دنبال کنید. با خبرنگاران مگ همراه باشید.

قلمه زدن چیست و چطور انجام می شود؟

قلمه زدن یکی از روش های تکثیر گیاهان است. برای این کار بخشی از ساقه گیاه را جدا می کنند و در آب می گذارند تا ریشه بزند. بعد از ریشه زدن آن را در گلدان دیگر می کارند. برخلاف تکثیر گیاهان با دانه های جمع شده از گیاه مادر، در روش قلمه زدن، گیاه تازهی که رشد می کند دقیقا شبیه گیاه مادر است. در بعضی از گیاهان، گیاهی که از طریق کاشت دانه حاصل می شود ممکن است در ظاهر تفاوت هایی با گیاه مادر داشته باشد. برای اینکه بتوانید به درستی قلمه زدن را انجام دهید، باید مراحل آن را به درستی انجام دهید. در ادامه این مراحل را بخوانید تا تکثیر موفقی داشته باشید.

مواد و وسایل لازم

• گیاه مادر (گیاهی که از آن قلمه بگیرید.)
• کیسه پلاستیکی
• خاک مخلوط گلدان
• هورمون ریشه زایی
• ظرف
• الکل

1. گیاهی را برای قلمه زدن انتخاب کنید

برای اینکه قلمه زدن را شروع کنید ابتدا باید یک گیاه سالم را به نام گیاه مادر برای قلمه زدن انتخاب کنید. گیاهانی را که دچار بیماری ها و آفات هستند یا برگ های خشک و پژمرده دارند انتخاب نکنید. وجود گل در گیاه مادر ضرورتی ندارد. علاوه بر این گیاه مادر باید به مقدار ای بزرگ باشد که جدا کردن یک قلمه از آن باعث خراب شدن خود گیاه نشود. هر چقدر گیاه سالم تر و قوی تری را برای قلمه گرفتن انتخاب کنید، احتمال موفقیت شما بیشتر می شود.

2. گلدان را آماده کنید

یک ظرف تمیز را با مقدار خاک سبک گلدان پر کنید تا قلمه را برای ریشه زدن بتوانید داخل آن نگه دارید. خاک های سبک مخصوص گلدان بهتر از خاک باغچه هستند چون آب را بهتر جذب می کنند و رطوبت لازم برای ریشه زدن قلمه را در خود نگه می دارند. در واقع این خاک ها مخلوطی از کود و کمپوست هستند و خاک باغچه ندارند. از خاک های معمولی باغچه و گلدان استفاده نکنید چون ممکن است حاوی عوامل بیماری زایی باشند که قلمه را حتی قبل از ریشه زدن از بین ببرد. برای این کار به یک ظرف بزرگ احتیاج ندارید. بعد از ریشه زدن قلمه ها می توانید آن را در گلدان تازه بکارید. برای این کار معمولا ظرفی که 10 تا 14 سانتی متر عمق داشته باشد کافی است.

نکته

بسیاری از قلمه ها را کافی است فقط در آب قرار دهید اما معمولا انتقال دادن قلمه ای که در آب ریشه داده به گلدانی که حاوی خاک است، با موفقیت انجام نمی شود.

3. بهترین ساقه را برای قلمه زدن انتخاب کنید

ساقه های سبز و غیرچوبی را برای قلمه زدن انتخاب کنید. رشد و ریشه زدن برای ساقه هایی که سفت و چوبی شده ند، سخت و زمان بر است. ساقه ای را انتخاب کنید که دارای گره یا برآمدگی هایی است که از آنجا برگ ها و گل های تازه رشد می کنند. از همین جا است که ریشه های تازه قلمه رشد می کنند.

4. قلمه را با دقت جدا کنید

از یک قیچی یا کاتر که تیغه آن با الکل استریل شده، برای جدا کردن قلمه استفاده کنید. ساقه را باید درست از زیر گره ها جدا کنید. این قلمه لازم نیست زیاد بلند باشد ولی باید حداقل دو برگ و یک گره داشته باشد. معمولا قلمه ای به طول 10 تا 15 سانتی متر کافی است. قلمه های بلندتر معمولا وقتی در محیط رشد قرار بگیرند، خشک می شوند.

5. قلمه را برای ریشه زدن آماده کنید

قلمه را روی یک سطح صاف و سخت قرار دهید و یک برش تمیز از وسط گره با تیغ استریل شده ایجاد کنید. این زخم شدن گره، احتمال ریشه زدن از این نقطه را افزایش می دهد. همچنین به جز یک یا دو برگ آن را جدا کنید. قلمه برای ادامه رشد به فتوسنتز برگ احتیاج دارد اما تعداد زیاد برگ ها باعث کمبود انرژی قلمه برای ریشه زدن می شود. اگر برگ ها نسبت به ساقه بسیار بزرگ هستند، نیمه های بالایی آن ها را قطع کنید.

6. از هورمون ریشه زایی استفاده کنید (اختیاری)

این مرحله برای قلمه زدن گیاه کاملا اختیاری است. بعضی از گیاهان خیلی زود ریشه می زنند اما بعضی از گیاهان برای ریشه زدن به یک محرک احتیاج دارند. هورمون های ریشه زدن قلمه همین کار را انجام می دهند و قلمه را برای ریشه زدن تحریک می کنند. برای استفاده از این هورمون ابتدا یک ظرف آب تهیه کنید. هورمون ریشه را در یک ظرف دیگر بریزید. قلمه را از طرفی که گره دارد داخل آب بزنید و بعد آن را داخل هورمون ریشه زایی بگذارید. سپس آن را بیرون بیاورید و هورمون های اضافه را جدا کنید چون مقدار بیش از مقدار آن هم مانع موفقیت شما در قلمه زدن گیاه می شود.

7. حفره ای برای قلمه ایجاد کنید

از یک مداد یا شیء مشابه برای ایجاد یک حفره در گلدان استفاده کنید. این حفره را باید طوری ایجاد کنید که بزرگ تر از خود قلمه باشد تا موقع قرار دادن قلمه در گلدان، هورمون ریشه زایی از روی قلمه پاک نشود.

8. قلمه را در گلدان بکارید

به آرامی قلمه را در این حفره بگذارید و به آرامی خاک اطراف آن را محکم کنید. می توانید چندین قلمه را در یک ظرف بگذارید ولی باید به مقدار ای بین آن ها فاصله بگذارید که برگ ها با هم تماس نداشته باشند.

9. گلدان را با کیسه پلاستیکی بپوشانید

گلدان را همراه با قلمه ای که کاشته اید در کیسه پلاستیکی بگذارید. این کیسه پلاستیکی باعث می شود که رطوبت بالای لازم برای قلمه تأمین شود و قلمه را در محیطی گرم نگه می دارد که برای ریشه زدن لازم است. البته از قلم نیاندازید که کیسه پلاستیکی را نباید کاملا دور گلدان بپوشانید چون جریان هوا هم برای رشد گیاه لازم است و مانع از ایجاد قارچ در قلمه می شود. گلدان قلمه را در یک فضای گرم در خانه قرار دهید. بهترین مکان برای نگهداری آن جایی است که نور غیرمستقیم به آن بتابد. قلمه ها را در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار ندهید تا زمانی که برگ های تازه کم کم شروع به رویش کنند.

10. قلمه را بررسی کنید

تا زمانی که ریشه ها به طور کامل رشد کنند، خاک را مرطوب نگه دارید. البته در آب دادن نباید زیاده روی کنید تا در داخل کیسه پلاستیکی میعان ایجاد نشود. قلمه را مرتبا بررسی کنید تا نشانه های ریشه زدن را ببینید. اگر چند قلمه کاشته اید، هر کدام از قلمه ها که با مشکل روبرو شده، جدا کنید. بعد از 2 تا 3 هفته می توانید قلمه ها را کمی بیرون بکشید تا ببینید ریشه زده اند یا نه. اگر قلمه به راحتی از خاک بیرون نمی آید نشانه ای از این است که ریشه زده است. در این مرحله می توانید قلمه را به گلدان تازه منتقل کنید.

چه زمانی از گیاه قلمه بگیریم؟

قلمه زدن گیاه را می توانید هر زمانی در دوره رشد فعال گیاه انجام دهید. این روش، یک روش عالی برای زیادتر کردن گل های آپارتمانی است. در منطقه ها سردسیر این بهترین روش برای حفظ گیاهی است که دچار آسیب شده و بهترین موقعیت برای کاشت آن در فصل بهار است. برای گیاهان آپارتمانی تقریبا محدودیت زمانی برای قلمه زدن وجود ندارد.

نکاتی درباره قلمه گرفتن از گیاه

برای قلمه زدن گیاهان آپارتمانی باید از ساقه های سبز و تازه استفاده کنید اما برای گیاهانی مثل رز می توانید از ساقه های چوبی هم استفاده کنید. اما این روش با ساقه های تازه و سبز معمولا موفقیت آمیزتر است. با این روش، هم گیاهان آپارتمانی و هم گیاهان باغی را می توانید تکثیر کنید. البته شکست خوردن در قلمه زدن گیاه رایج است در نتیجه ناامید نشوید و باز هم امتحان کنید. با تکرار و تجربه، کم کم قلمه زدن را یاد می گیرید و تجربه های بعدی شما موفقیت آمیز خواهد بود.

استفاده از هورن ریشه زایی برای قلمه زدن

استفاده از هورمون ریشه زایی برای تکثیر گیاهان از طریق قلمه زدن، احتمال موفقیت شما را افزایش می دهد. با این روش می توانید بخشی از گیاه را جدا کنید و گیاه دیگری درست شبیه گیاه مادر، در یک گلدان دیگر بکارید. این روش یکی از قابل اطمینان ترین و ارزان ترین روش ها برای تکثیر گیاه محبوب شما است.

هورمون ریشه زایی چیست؟

هورمون ریشه زایی محصولی شیمیایی است که رشد ریشه را تحریک می کند به خصوص برای قلمه های گیاهان. طرز استفاده از هورمون های ریشه زایی را که در ادامه می خوانید برای هورمون هایی است که به شکل پودر عرضه می شوند اما هورمون ریشه زایی به شکل ژل و مایع هم وجود دارد.

اگر به درستی از هورمون ریشه زایی استفاده کنید، قلمه های گیاهان خیلی زود ریشه می زنند و مستحکم تر از ریشه هایی هستند که بدون این هورمون رشد می کنند. بیشتر باغ داران از این هورمون ها غالبا برای گیاهان تزیینی و آپارتمانی و تکثیر ساکولنت ها استفاده می کنند. هورمون ریشه زایی را می توانید از فروشگاه های محصولات باغبانی، از گل فروشی ها و از دفتر آنلاین من بخرید.

استفاده از هورمون ریشه زایی در قلمه ساقه

1. از یک کاتر یا قیچی تمیز برای جدا کردن قلمه از گیاه اصلی استفاده کنید. گیاه اصلی یا مادر باید گیاهی سالم و قوی باشد. بخشی از قلمه را در نزدیک گره های آن برش بزنید. اگر برگ اضافه یا گل در نزدیکی این گره وجود دارد آن را جدا کنید.

2. قسمت پایینی قلمه و نزدیک گره را داخل آب فرو ببرید تا مرطوب شود و هورمون ریشه زایی به آن بچسبد.

3. مقداری هورمون داخل یک ظرف تمیز بریزید و انتهای قلمه ها را که مرطوب شده داخل ظرف فرو ببرید. مقدار اضافی هورمون را با تکان دادن قلمه بگیرید. می توانید به آرامی انتهای قلمه به دیوار ظرف ضربه بزنید تا مقدار اضافی پودر بریزد.

4. قلمه آغشته به پودر را داخل گلدانی که برای این کار در نظر گرفته اید بگذارید. مراحلی که بالاتر نام بردیم برای تهیه گلدان قلمه طی کنید.

5. قلمه را داخل خاک محکم کنید. آن را به آرامی با اسپری آب بدهید. این گلدان را باید در دمای 15 درجه و بالاتر قرار دهید. قلمه نباید در تابش مستقیم آفتاب قرار بگیرد. هرگز قلمه را مستقیما درظرف هورمون ریشه زایی فرو نبرید.

استفاده از قلمه برگ برای تکثیر گیاه

بعضی از گیاهان، مانند بسیاری از ساکولنت ها، ساقه ندارند. اما می توانید آن ها را از طریق قلمه برگ تکثیر کنید. بسته به ساختار برگ، هورمون ریشه زایی را به قسمتی از برگ که به مرکز گیاه نزدیک بوده است بمالید و روی آن را با مخلوط خاک مخصوص گلدان بپوشانید. برگ را تا حدی داخل مخلوط فشار دهید.

اگر برگ دارای ساقه کوتاه است، همان طور که درباره بنفشه آفریقایی اتفاق می افتد، ساقه را در هورمون ریشه زایی قرار دهید و درست مانند آنچه که با قلمه های ساقه انجام می دهید، آن را در خاک گلدان بکارید و ساقه را تا جایی که برگ درآمده در گلدان بگذارید.

گاهی لازم است که قسمت پشتی برگ ها را با هورمون ریشه زایی بپوشانید و آن ها را روی مخلوط خاک گلدان مرطوب قرار دهید و کمی فشار دهید تا برگ به خاک گلدان تماس داشته باشد.

تمام قلمه ها را از آفتاب مستقیم دور نگه دارید تا زمانی که ریشه ای قوی در آن ها رشد کند.

تکثیر گیاه با قلمه های ریشه

قلمه ریشه درواقع تکه هایی از ریشه گیاه مادر است که در نهایت گیاه تازهی تولید می کند. پاییز بهترین زمان سال برای برداشت قلمه ی ریشه است به طوری که قلمه ریشه کل زمستان را وقت دارد تا گیاه به موقع در بهار تولید شود.

1. خاک را از ریشه گیاه مادر کنار بزنید.

2. تکه های 5 سانتی متری ریشه های باریک را برش دهید و دوباره سطح ریشه گیاه مادر را بپوشانید.

3. قلمه های ریشه را در هورمون ریشه زایی بغلتانید و آن ها را در گلدان کم عمق بکارید.

4. محیط را مرطوب نگه دارید اما بیش از مقدار خیس نباشد.

جمع بندی

قلمه زدن یکی از رایج ترین روش های تکثیر گیاهان آپارتمانی است. این روش معمولا موفقیت آمیز است اما ممکن است شکست بخورید اما با کمی صبر و حوصله و به مرور زمان می توانید در این کار حرفه ای شوید. از هورمون ریشه زایی می توانید برای افزایش احتمال موفقیت خود استفاده کنید. قلمه را همیشه از گیاه سالم بگیرید. با این روش می توانید گیاهان آپارتمانی خود را تکثیر کنید و به دوستان و عزیزان خود هدیه دهید.

منبع: Thespruce